Phân biệt Hiện tại đơn và Hiện tại tiếp diễn

Hai thì Hiện tại đơn và Hiện tại tiếp diễn thường ít gây khó khăn khi phải phân biệt, vì chúng có cách dùng khá khác và tách biệt nhau. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp cùng nói về một hành động mà sử dụng loại thì nào trong 2 thì kể trên thì vẫn đúng ngữ pháp, nhưng nghĩa sẽ có sự thay đổi. Ví dụ như để để trả lời câu hỏi “Where do you live?” sẽ có đến 2 cách diễn đạt khác nhau:

I live in Quang Ninh

I am living in Quang Ninh

2 cách dùng thì khác nhau này đều đúng, nhưng nó sẽ chỉ phù hợp với tùy trường hợp của mỗi người nói. Vậy thì khi nào dùng hiện tại đơn, khi nào dùng hiện tại tiếp diễn, hãy cùng IZONE tìm hiểu nhé:

1. Thì hiện tại đơn

Thì này dùng để:

• Diễn tả một thói quen, một hành động diễn ra thường ngày
• Diễn tả những sự thật hiển nhiên
• Diễn tả những sự việc xảy ra theo quy luật, thời gian biểu

=> Nhìn chung, điểm mấu chốt của thì Hiện tại đơn là để diễn đạt một hành động có tính ổn định cao, ít khi thay đổi. Các hành động trong thì Hiện tại đơn này thực chất không chỉ diễn ra trong Hiện tại mà còn có đã xảy ra trong Quá khứ và lặp lại trong Tương lai nữa. Ví dụ câu “I live in Quang Ninh” sẽ nằm trong ngữ cảnh sau:

“I live in Quang Ninh, I was born in this city 18 years ago”

Trong câu này, người nói vốn là dân Quảng Ninh từ bé nên việc “sống ở Quảng Ninh” là một hành động khá ổn định. Người nói đã sống ở đây từ bé rồi, hiện tại vẫn sống và khi sử dụng thì Hiện tại đơn trong câu này, người nói còn có ý muốn sống gắn bó với Quảng Ninh lâu dài, chưa có ý định chuyển đến sống ở thành phố khác.

2. Thì Hiện tại tiếp diễn

Thì này dùng để:

• Diễn tả một hành động đang diễn ra
• Nói về sự thay đổi, sự phát triển
• Nói về một tình huống tạm thời

=> Nhìn chung, điểm mấu chốt của thì Hiện tại tiếp diễn là để diễn đạt một hành động ngắn hạn, có tính chất tạm thời. Các hành động trong thì này chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian cố định là sẽ kết thúc. Ví dụ câu “I am living in Quang Ninh” sẽ nằm trong ngữ cảnh sau:

“I was born and raised in Hanoi and I still live there with my parents. But I am living in Quang Ninh because I am spending my summer holiday at my grandparent’s.”

Trong câu này, việc sống tại Quảng Ninh chỉ là một hành động tạm thời. Bình thường, người nói sống ở Hà Nội cũng bố mẹ. Tuy nhiên do hiện tại đang là kỳ nghỉ hè nên người nói chuyển về sống ở Quảng Ninh tại nhà ông bà, đến khi nào hết kỳ nghỉ hè thì sẽ không sống ở Quảng Ninh nữa.

3. Stative verb và Dynamic verb

Do thì Hiện tại đơn dùng để miêu tả các hành động có tính ổn định cao, còn thì Hiện tại tiếp diễn dùng để miêu tả các hành động có tính chất tạm thời, nên có hiện tượng một số các động từ sẽ ưu tiên dùng  thì Hiện tại đơn hơn hẳn  thì Hiện tại tiếp diễn

Các động từ kiểu như vậy có tên gọi là Stative verb: các động từ chỉ trạng thái. Vì đã là trạng thái rồi thì phải mang tính cố định rất cao, ít khi thay đổi. Do vậy các động từ này ưu tiên  dùng ở thì Hiện tại đơn thay vì thì Hiện tại tiếp diễn. Ví dụ như:

Các stative verb thường gặp:

• Dùng để chỉ sự sở hữu:  have, own, possess, belong. 

Ví dụ: I have three houses => việc tôi sở hữu 3 căn nhà là một trạng thái ổn định: nhà đã là của mình thì nhiều khả năng nó vẫn sẽ là của mình. Sự sở hữu là một trong những trạng thái mà con người mong là ổn định nhất (ai cũng muốn mình sở hữu chứ không muốn mất đi).

• Dùng để chỉ ý nghĩ hoặc quan điểm: agree, believe, doubt, guess, imagine, know, mean, recognise, remember, suspect, think, understand.

Có thể coi đây là một dạng khác của sự sở hữu ở phía trên: chúng ta có một suy nghĩ / quan điểm / niềm tin… trong đầu => chúng ta sở hữu những ý nghĩ này, có thay đổi/bỏ chúng đi hay không thì hoàn toàn phụ thuộc ý thích/suy nghĩ của chúng ta => những suy nghĩ này mang tính ổn định.

• Dùng để chỉ cảm xúc: dislike, hate, like, love, prefer, want, wish

Cũng giống các suy nghĩ ở mục trên, các cảm xúc cũng có thể coi là thứ chúng ta sở hữu trong đầu.

• Các linking verb dùng trong câu miêu tả: be, look, smell, taste, seem

Các tính chất (ví dụ: you look beautiful!) thông thường sẽ khá ổn định, vì nó là một phần bản chất của người/vật được miêu tả. Như trong câu ví dụ: bạn xinh đẹp thì người nói sẽ ít có ý “đẹp đấy nhưng chỉ là tạm thời thôi nhé, rồi sẽ xấu ngay đó…”, mà thường sẽ có ý “bạn đẹp và sẽ còn đẹp đó”.

Trái ngược với Stative verb, có một loại động từ khác có thể sử dụng trong cả 2 thì Hiện tại đơn và Hiện tại tiếp diễn – đó là Dynamic verb: các động từ chỉ hành động chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian, không thể kéo dài được mãi. Các động từ này miêu tả các hành động hoặc sự kiện có bắt đầu và kết thúc. Ví dụ như:

Trong một số bối cảnh, một số Stative verb vẫn có thể dùng ở thì Hiện tại tiếp diễn. Trường hợp này xảy ra khi người nói muốn nhấn mạnh vào tính tạm thời của sự việc. Ví dụ: think, mind, have, smell, sound.

Ví dụ cụ thể:

think:

have:

look:

4. Bài tập